Gebelikte Probiyotik Kullanımının Etkisi Nedir?

Gebelik ve Beslenme İlişkisi Nedir?

Gebelik döneminde beslenme, anne ve çocuk sağlığında anahtar rol oynar. Bir gebenin, kendi sağlığı, sağlıklı bir çocuk dünyaya getirebilmesi, süt üretimi, çocuğun gelişimi  için  besinlere olan gereksinimi artar. Annenin beslenme durumu ile fetüsün büyüme ve gelişmesi arasında  önemli bir ilişki vardır. Bu yüzden gebelik boyunca dengeli ve yeterli beslenme çocuğun fiziksel ve mental olarak büyüyüp gelişmesini önemli ölçüde etkiler. Gebelik dönemindeki beslenmede amaç hem annenin kendi fizyolojik gereksinmelerini karşılayıp vücudundaki besin ögelerinin depolarını dengede tutmak,  hem de fetüsün normal büyümesi için gereken enerji ve besin ögelerini karşılayabilmektir. Ayrıca bu dönemde bazal metabolizma hızı normalin %20’si kadar artar.

Probiyotik Nedir?

Probiyotik; ‘yaşam için’ anlamına gelmektedir ve yeterli miktarlarda alındığında konağın sindirim sisteminde yeterli sayıda kalabilen, konağa yarar sağlayabilen insan kaynaklı canlı mikroorganizmalardır. Aynı zamanda Dünya Sağlık Örgütü (WHO), tarafından ” yeterli miktarda alındıklarında endojen mikroflora özelliklerini geliştirip, konakçı sağlığını olumlu yönde etkileyen canlı mikroorganizmalardır.” şeklinde de tanımlanmaktadır. Diyetteki probiyotik kaynakları fermente besinler (yoğurt, peynir, kefir, kımız, boza,turşu,çiğsucuk vb.) . ve ticari olarak üretilen  probiyotik besin maddeleridir. Ayrıca süt ve süt ürünleri, sütlü tatlılar, meyve ve sebze suları, kahvaltılık tahıllar, içecekler, çikolata ve bebek formulaları gibi bazı ürünlere probiyotikler ilave edilmektedir.Günümüzde birçok hastalığın tedavisinde ve korunmada probiyotik kullanımının giderek arttığı görülmektedir.

Probiyotiklerin Gebelikte Kullanımı Nasıl Olmalıdır?

Probiyotiklerin sağlık üzerine çok fazla olumlu etkisi bulunmaktadır. İmmünomodülasyon ile immün yanıtın tekrardan dengelenebilmesi, inflamatuar bağırsak hastalıklarında koruyucu ve düzenleyici olarak  etkisi, alerji, atopik dermatit, astım gibi alerjik hastalık riskini azaltması, gastrointestinal sistemde ishal ve konstipasyonu önlemesi, metabolizmayı etkileyip kan kolesterol düzeylerini düşürmesi ve kolonda mutajen reaksiyonlarını azaltıp kolon kanseri riskini azaltması gibi bir çok etkisi olduğuna dair çalışmalar mevcuttur. Gebelik döneminde de bu olumlu etkilerinin olduğunun düşünülmesi sebebiyle kullanım alanı oldukça genişlemiştir ve araştırmalar yapılmıştır.

Annede gelişebilecek bakteriyel vajinozis, preterm doğum eylemi, enfeksiyon hastalıkları  gibi sağlık sorunlarının riskini azaltabileceğini gösteren çalışmaların yanında bebekte çeşitli alerjik hastalıkların, atopik dermatit, gastrointestinal sistem bozuklukları (nekrozitan enterokolit vb.) gibi hastalıkların oluşma riskini azalttığı düşünülmektedir. Doğum sonrasında ağırlık kontrolü ve abdominal obeziteyle ilgili de çalışmalar yapılmakta fakat daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır. Mikrobiyotanın değişiklikleri infantil kolik, inflamatuar bağırsak hastalığı, nekrotizan enterokolit, astım, atopik hastalıklar, duygudurum bozuklukları  gibi birçok patolojik durumun gelişmesiyle ilişkilidir. Çalışmalar, mikrobiyotanın immünolojik ve enflamatuar sistemik yanıtları etkileyebileceğini, böylece duyarlılığı ve alerjinin başlangıcını modüle edebileceği düşünülmektedir. Bu yüzden probiyotiklerin bu hastalıkların başlangıcına ve ilerlemesine karşı koruyucu bir işlevi olabileceği düşünülmüş ama ek çalışmalara ihtiyaç vardır. Günümüzde standart bir öneri de yoktur. Bu olumlu etkileri düşünürsek probiyotikler sayesinde dolaylı olarak postpartum dönemde, metabolik hastalıkların (diyabet, kardiyovasküler hastalıklar vb.) görülme sıklığı da azalır diyebiliriz. 

2015 yılında, WAO’nun alerjilerin önlenmesine ilişkin kılavuzları, aşağıdaki durumlarda probiyotik kullanılmasını önermektedir:

Yapılan çalışmalarda gebelik ve laktasyonda probiyotik alımının herhangi bir yan etki göstermediği, aksine çalışmaların büyük kısmında anne ve bebeğin sağlığı üzerinde olumlu etkileri olduğu gösterilmiş fakat sadece bir öneri niteliği taşımaktadır. 

Yazar: Büşra Nimet Özışık

KAYNAKÇA

1. Fiocchi A, Pawankar R, Cuello-Garcia C, Ahn K, Al-Hammadi S, Agarwal A, Beyer K, Burks W, Canonica GW, Ebisawa M, Gandhi S, Kamenwa R, Lee BW, Li H, Prescott S, Riva JJ, Rosenwasser L, Sampson H, Spigler M, Terracciano L, Vereda-Ortiz A, Waserman S, Yepes-Nuñez JJ, Brożek JL, Schünemann HJ, Dünya Alerji Organı J. 2015; 8 (1): 4.

2. FAO/WHO J. Working Group Report on Drafting Guidelines for the Evaluation of Probiotics in Food 2002.

3. Huys G, Botteldoorn N, Delvigne F, De Vuyst L, Heyndrickx M, Pot B, et al., Microbial characterization of probiotics--advisory report of the Working Group "8651 Probiotics" of the Belgian Superior Health Council (SHC). Mol Nutr Food Res 2013;57(8):1479-504..

4. Binns N, Probiotics, Prebiotics and the Gut Microbiota. ILSI Europe Concise Monograph Series 2013:1-32.

5. Karamali M, Dadkhah F, Sadrkhanlou M, Jamilian M, Ahmadi S, Tajabadi-Ebrahimi M, et al., Effects of probiotic supplementation on glycaemic control and lipid profiles in gestational diabetes: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Diabetes Metab 2016;42(4):234-41.