Hangi soruya cevap arıyorsun?
Bal, uzun yıllardır bilinen, arıların çiçek öz sularını alarak vücutlarında değişik işlemlerden geçirdikten sonra, kendi ihtiyacı için yaptıkları tatlı bir besindir. Doğal veya yapay peteklere bırakılan bal, bileşiminde bulunan enzimlerle olgunlaşır. Her balın kendine has farklı bir kokusu, tadı ve çiçek cinsine göre değişen bir rengi vardır.
Balın Bileşimi
- %80 invert şeker (glikoz+früktoz)
- %5 sakkoroz
- %3 protein maddesi
- %1-0,35 mineral maddeler
- Az miktarda A ve B vitaminleri
- Bazı enzimler
- Ve çok az sudan oluşmuştur
- Balın kalorisi yüksektir. Bundan dolayı bir efsane olmayıp sınırlı tüketimi tavsiye edilmektedir.
Petek bal ve Süzme bal arasındaki fark nedir?
Petekler, kovan içinde doğal olarak arılar tarafından yapıldığı gibi, önceden hazırlanarak kovanlara yerleştirilebilir. Arılar bu petekleri balla doldururlar. Arıların yaptığı peteklerdeki ballara “doğal petekli bal” diğerine “fenni kovan bal” denir. Bal petek gözlerinden dışarı çıkarılırsa buna “süzme bal” denir. Her peteğin tek tek analiz edilmesi mümkün olmadığından süzme balı tercih etmek daha doğrudur.
Balın besleyici özelliği, sindirimi gerektirmeden, hemen kana geçip kişiye enerji sağlamasıdır.
Bal Çeşitleri;
- Çam balı
- Kestane balı
- Anzer balı
- Çiçek balı
- Kekik balı
- Petek balı
Kestane Balı;
Kestane balı, kestanenin çok yetiştiği bölgelerde, daha çok Karadeniz de üretilmektedir. Kestane balı vitamin ve mineral değerler bakımından çok zengin olduğu için bazı iç hastalıkların tedavisi için özellikle tercih edilir. Kestane balı bilhassa solunum yolları hastalıkları için önerilir.Kekik Balı;
Kekik bitkisinin yoğun olduğu bölgelerde yetişen kekik balı, vitamin ve mineraller bakımından çok zengindir. Ancak kekik balı, en çok antibiyotik özelliğinden tercih edilir.
Petek Balı;
Petek balı, diğer bal çeşitlerine göre daha sık ve kolay bulunabilir. Ancak petek bal alırken kaliteli olmasına dikkat edilmelidir.
Çam Balı;
Çam balının en önemli özelliği kıvamı bozulmadan veya kristalleşmeden uzun süre saklayabilmemizdir. Rengi çiçek ballarının aksine daha koyudur. Koyu, bulanık, kahverengi renkte olan çam balı tadı ve kokusuyla kendine has bir özelliğe sahiptir. Çam ballarının glikoz ve früktoz içeriği çiçek ballarına göre daha düşüktür. Daha az tatlıdır ve boğazda yakıcı bir his bırakmaz.
Anzer Balı;
Sadece Rize ve Artvin illerinde üretilebilen Anzer balı, çinko ve demir içeriği ile antioksidan değeri en yüksek olan baldır. Sayısız faydası olan Anzer balı özellikle kansere karşı tüketilir.
Bal ve Kristallenme (Şekerlenme);
Çam ve kestane balları haricindeki ballar soğukta şekerlenirler. Ayrıca sahte ballarda şekerlenmez. Balın şekerlenmesi içerisindeki nem miktarıyla alakalıdır. Ancak kristallenen balı benmari usulü ısıtarak tekrar tüketmek mümkündür. Uzun süre beklemiş olması balın kalorisini ve balın yararlarını önemli ölçüde etkilemez.
Balın Faydaları Nelerdir?
- Kaliteli ve hızlı enerji kaynağıdır. Gün içinde harcanan kalorinin sağlıklı şekilde yerine konulmasını sağlar.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir ve hastalıklara yakalanma ihtimalini düşürür.
- Ağız ve diş hastalıklarına iyi gelir. Özellikle diş eti rahatsızlıklarını önler.
- Cilt sorunlarından özellikle egzama, akne ve cilt kuruluğuna karşı başarılı olduğuna dair çalışmalar bulunmaktadır.
- Uykusuzluğa iyi gelir.
- Antioksidan özelliği sayesinde serbest radikallerle savaşır
- Hücrelerin onarılması ve yenilenmesinde etkilidir.
- Başta kolon kanseri olmak üzere pek çok kanser türünün oluşumunu önler.
- Zihinsel yetileri güçlendirir.
- Konsantrasyonu artırır.
- Hafızayı güçlendirir.
- Kas yorgunluklarının azalmasını sağlar.
Balın Kullanımı ve Tüketimi Nasıl Olmalıdır?
- Tek bir öğün ve zamanda bir tatlı kaşığından fazla tüketimi önerilmemektedir.
- Basit şeker yerine tatlılarda, kek, kurabiyelerde , sıcak, soğuk ve ılık içeceklerde bal kullanılabilir. Böylelikle balın faydalarından yararlanabiliriz.
Balın Zararları Var Mıdır?
- Zehirli bitkilerden arıların aldığı zehirler balın içine karışabilir. Zehirli bal (deli bal) ülkemizde daha çok Karadeniz ve Marmara bölgelerinde görülür.
- Zehirli olan balı zehirsizden ayırt etmek oldukça zordur. Zehirlenme 50-100 gram dolayında bal yenildikten sonra, baş dönmesi, mide bulantısı, kusma, ishal, terleme gibi belirtiler ile ortaya çıkar.
- 1 yaşın altında olan bebeklerde ise bağışıklık sisteminin henüz gelişmemiş olmasından dolayı tüketimi önerilmez.
- Kan şekerini hızlı yükselten bir besin olan bal, diyabet hastalarında diyetisyen ve doktor kontrolünde tüketilmelidir.
- Aşırı tüketimi diş çürümesine neden olabilir.
Kaynakça
Prof.Dr.Ayşe Baysal, 100 Soruya 100 Yanıtla Sağlıklı Beslenme (2013),(Ankara, Hatipoğlu Yayınevi)
Hikmet Yaşar, Suat Melek, Beslenme ve Besinler (2014), (Ankara, Hatipoğlu Yayınevi)
Prof.Dr.Ayşe Baysal, Beslenme (2018), (Ankara, Hatipoğlu Yayınevi)
https://www.dytfazileyilmaz.com/bal-yemenin-faydalari.html
