Son zamanlarda diyetisyenlerin önerdiği, kimimizin severek tükettiği kimimizin adını duyunca kaçtığı chia tohumuna göz atalım;
Chia (Salvia hispanica L.), anavatanı Meksika’nın güneyi ve Guetamala’nın kuzeyi olan Lamiaceae ailesine ait yıllık otsu bir bitkidir. Tarihsel kayıtlar, chia tohumunun Maya ve Aztek uygarlıklarının ve kolomb öncesi dönemde Orta Amerika’nın temel gıdalarından biri olduğunu belirtmektedir.
Çeşit ve yetişme koşullarına bağlı olarak chia tohumunun kimyasal bileşimi, %15-20 arasında protein, %30-33 arasında yağ, %4-5 arasında kül, %26-41 arasında karbonhidrat ve %18-30 arasında lifden oluşmaktadır. İyi bir linoleik ve linolenik asit kaynağı olarak kabul edilen chia tohumu, genel olarak düşük oranda doymuş yağ asitlerini ve yüksek oranda çoklu doymamış yağ asitlerini içermektedir.
Chia tohumunun diğer bir özelliği ise %6’sını çözünen liflerin oluşturduğu yüksek diyet lifi oranına sahip olmasıdır.
Chia tohumunun bu kadar önerilmesinin nedeni nedir?
- İçeriğinde yüksek oranda faydalı besin bileşenleri bulunmasıdır. Chia tohumunda yaklaşık % 40 oranında diyet lifi bulunmaktadır. Chia tohumu vitamin ve minerallerce de zengindir. Sütten 6 kat daha fazla kalsiyum, 11 kat daha fazla fosfor, 4 kat daha fazla potasyum içerir.
- Son yıllarda insanların kanser, diyabet, kalp hastalıkları gibi ölümcül hastalıklara olan farkındalığı artmış; bu farkındalık fonksiyonel gıdaları tüketmeye yöneltmiştir.
- Chia tohumunun doygunluk hissini arttırdığı; kalp-damar, diyabet, dislipidemi gibi hastalıkların riskini azalttığı; ağrı kesici, antidepresan, laktasif etkilerinin olduğu ve bağışıklığı arttırdığı bildirilmiştir.
- Ayrıca chia tohumunun viskozite özelliğinden faydalanarak, kahvaltı veya ara öğünlerde daha sağlıklı ve doğal bir ürün elde etmek üzere chia tohumu ile zenginleştirilmiş gıdalar tüketilerek beslenme programımıza ekleyebiliriz.
- Bunun yanı sıra chia eklenen besinlerin antioksidan açısından değerlendirildiğinde eklenmeyen besinlere göre çok daha fazla aktivite belirlenmiştir.
- Chia ile zenginleştirilmiş örneklerde toplam fenolik madde miktarının istatistiksel olarak anlamlı seviyede arttığı tespit edilmiştir. Fırıncılık ürünlerinde diyet lifi ilavesi ile su tutma kapasitesi arttırılarak tazeliği korumak mümkün olsa da, aşırı diyet lifi ilavesi son üründe olumsuz etkilere neden olabilmektedir.
- Chia tohumu müsilajı ise, yüksek oranda üronik asit içeren, yüksek su emme ve tutma kapasitesine sahip bir tetrasakkarittir ve hidrokolloid gibi davranarak son ürün özelliklerini olumlu etkilemektedir.
Chia tohumunu yoğurtlarımıza ekleyip direkt tüketebileceğimiz gibi ekmeklerimizde veya poaçalarımızda da tüketebiliriz.
Hülya Tunçel
Kaynakça:
Özgören,E.,Kaplan,H.B.,Tüfekçi,S.(2018).Chia Tohumu Zenginleştirilen Galetaların Bazı Kimyasal ve Fiziksel Özellikleri,Food and Health,4(2),140-146.DOI:10.315 3153/FH8018
Sarı,G.,Özkök,M.(2018).1.Gıda ve tıp öğrenci kongresi,7 Mayıs 2017.GIDA(2018) 42 (2) :364-369 DOI:10.15237/gida.GDI18036
