Çay kullanımı ve kültürü ülkemizde uzun bir geçmişe sahip değildir. Türklerin yaşamına geç girmesine karşın, bugün oluşturduğu kültürü ile birlikte sosyal yaşamda yeri doldurulamayacak bir değer haline gelmiştir. Birçok kültür tarafından el üstünde tutulan bu içecek,Türk kültürüne hızlı uyum sağlamış, bu kaynaşma sonucunda üretilmesinden tüketilmesine kadar birçok düşünsel zenginlik yaratmıştır.
Çay, bileşiminde bulunan biyoaktif maddeler nedeniyle pek çok araştırıcının dikkatini çeken bir içecektir. Son yıllarda özellikle yeşil çayın sağlık üzerine etkilerini inceleyen yoğun araştırmalar yapılmaktadır.
Yeşil çay, Camellia sinensis yapraklarından elde edilen çay türüdür. Bu yapraklardan üretilen siyah çay ve oolang çayından farkı oksidasyondan kaynaklanır. Yeşil çay, yaprakların toplanır toplanmaz kavrulup hızla kurutulması ile elde edilir. Bundan dolayı fazla işlem görmeyen yeşil çayın içerdiği antioksidan miktarı daha fazladır.
Güçlü sağlık koruyucu etkileri olan polifenoller ile birlikte yeşil çayın içinde aminoasitler, karbonhidrat, bazı yağ asitleri, B,C,E vitaminleri, kafein ve teofilin de bulunmaktadır. Bunların yanında kalsiyum, magnezyum, krom, mangan, demir, bakır, çinko, molibiden, selenyum, sodyum, potasyum gibi sağlığımız için çok gerekli birçok minerali de bulundurmaktadır.
Genellikle mikrobiyal sistemler ile memeli hücre sistemleri ve deney hayvanları üzerinde gerçekleştirilen bu çalışmalarda, yeşil çayın mide, kolon, meme, prostat ve pankreas kanserleri gibi değişik kanser türlerini, kalp damar hastalıklarını, iltihabi ve nörodejeneratif hastalıkları önleyici ve tedaviyi destekleyici etki gösterebileceği bildirilmektedir.
Yapılan çalışmalar yeşil çayın antioksidan, antienflamatuar, antimutajenik, antikanserojenik, antianjiyogenik, apoptotik, obezliği önleyici, hipolipidemik (kolesterolü düşürücü), antiarteriosklerotik (damar sertliğini önleyici), antidiabetik, antibakteriyel, antiviral ve yaşlanmayı geciktirici etkilere sahip olduğunu göstermiştir
Bu araştırmalarda yeşil çayın sağlık üzerine yararlı etkilerinin, özellikle bileşiminde bulunan kateşinlerden kaynaklandığı belirtilmektedir. Yapılan araştırmalarda, yeşil çay düzenli olarak tüketildiğinde, kalp hastalıkları ve kanser riskinin azaldığı görülmüştür.
Damla Taşkın
KAYNAKÇA Owuor PO, Obanda M. 1998. Food Chemistry, 61:435-441. Ahmad N, Mukhtar H. 1999. Nutr Rev, 57:78-83. Kuroda Y, Hara Y. 1999. Mutation Research 436 1999 69–97
