Hangi soruya cevap arıyorsun?
Sağlıklı ,yetişkin bir bireyin vücudunda ortalama 3-5 mg kadar demir bulunur.Bunun 2/3’ü kandadır.Kandaki demirin çoğunluğu kırmızı kan hücrelerine rengini veren hemoglobin içerisinde bulunur.
Vücuttaki demir miktarı cinsiyet,kg,hemoglobin düzeyi ve vücut demir depolarına bağlı olarak farklılık gösterir.
Hemoglobinin yapısında bulunan demir vücutta oksijen taşınması konusunda önemli rol oynar.Demir minerali özellikle de bebeklerde ve büyüme çağındaki çocukların zihinsel ve sosyal gelişimleri için oldukça önemlidir.
Besinlerde Demir Mineralinin Özellikleri Nelerdir?
Demir besinlerde ‘hem’ ve ‘hem olmayan’ olmak üzere iki farklı çeşitte bulunur. Hem demiri kolay emilir , fakat diyetteki demirin sadece% 10’u hem demirden oluşmaktadır. Hem olmayan demir, et dışındaki gıda ürünlerinde bulunur .
Demir eksikliği kişide üşüme,gün boyu süren halsizlik hissi, dikkat bozukluğu, yiyecek dışındaki şeylere istek(toprak, buz gibi), soluk cilt, tırnaklarda kırılma ile kendini göstermektedir.
Demir Eksikliği Oluşumundaki Etkenler Nelerdir?
- Besinlerde bulunan ve demir emilimini zorlaştıran içerikler olarak oksalatlar ve tanenleri örnek verebiliriz. Bunlar bulundukları besinlerdeki demire bağlanarak emilimde olumsuz etki gösterir.
- Bir diğer etken ise vücuttaki demir ihtiyacının artmasıdır. Bu ihtiyacın arttığı bazı durumlar şöyledir; yetersiz anne sütü almış bebekler, gebe veya doğum yapan kadınlar, uzun süreli menstruasyon dönemine sahip kadınlar
- Diğer bir yandan protein bakımından yetersiz diyetler de demir emilimi üzerinde azaltıcı etkiye sahiptir. Bu yüzden vejetaryen ve vegan bireyler, diyetlerinde bu yönlü oluşabilecek eksiklikleri önlemek amacıyla ek demir takviyeli gıda tüketmelidirler.
- Yemekle beraber çay ve kahve içmek, bu besinlerin içerdikleri polifenoller dolayısıyla demir emilimini azaltmaktadır.
Demir Eksikliği Anemisi Nedir?
Demir eksikliği anemisi demir eksikliğinin en ileri aşamasıdır. Dünya Sağlık Örgütü, dünya genelinde yaklaşık iki milyar kişinin anemik olduğunu bildiriyor. Hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülkelerde aneminin oldukça önemli bir sağlık sorunu olduğu dikkat çekmektedir.
Beslenme Tedavisi Nasıl Olmalıdır?
- Demir eksikliğinin tedavisi diyet desteği ile başlamalıdır, bu süreçte diyette arttırılması gereken besinlerin başında et ve et ürünleri gelmektedir. Ancak diyet tek başına yetersiz olduğunda veya ileri düzeyde anemi durumu söz konusu ise, tedavi eksojen demir takviyeleri ile uygulanmalıdır. Bu gibi durumlarda ki en doğru desteğe hekiminiz karar verecektir.
- Demir içeriği bakımından zengin besinleri tüketirken, beraberinde C vitamini almaya özen gösterilmelidir. Örnek olarak bir porsiyon köfte veya et yemeğinin yanında tüketeceğiniz bol limonlu salata bu ihtiyacınızı güzel bir şekilde karşılayacaktır.
- Yağlı tohumlar olarak bildiğimiz kuruyemişlerin beraberinde tüketeceğiniz C vitamini yönünden zengin meyveler demir alımını destekler.(Örneğin kivi, çilek, ananas,portakal,mandalina vb.)
- Ek olarak, bitkisel besinler ile hayvansal besinleri beraber tüketmenin demir emilimini desteklediği bilinmektedir.
- Et ve benzeri yiyecekler satın alınamadığı zaman demir eksikliği olan kimselerin diyetinde beyaz et, kuru baklagiller (fasulye, nohut, mercimek) , koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuru meyveler (kuru kayısı ve kuru üzüm),pekmez, tahin,yumurta daha çok yer almalıdır.
KAYNAKÇA
Castro de Andrade Cairo, Romilda; Rodrigues Silva, Luciana; Carneiro Bustani, Nadya; Dantas Ferreira Marques, Cibele Iron deficiency anemia in adolescents; a literature review Nutr Hosp. 2014;29(6):1240-1249 DOI:10.3305/nh.2014.29.6.7245
Shezadı Sabah ,Musarat Ramzan, Irum Fatıma Iron Deficiency Anemia Role of nutritional deprivation among female patients of reproductive age group Vol 17 No 04 (2010) (www.theprofesional.com)
Nihal Özdemir Iron deficiency anemia from diagnosis to treatment in children Turk Arch Ped 2015; 50: 11-9 DOI:10.5152/tpa.2015.2337
Ayşe Baysal , Beslenme. Ankara : Hatipoğlu Yayınları,2018
Amy Zhu ,Marc Kaneshiro ,Jonathan D. Kaunitz Evaluation and Treatment of Iron Deficiency Anemia:A Gastroenterological Perspective Dig Dis Sci (2010) 55:548–559 DOI 10.1007/s10620-009-1108-6
