Hyperemesis Gravidarumda Beslenme Nasıl Olmalıdır?

 Hyperemesis Gravidarum Nedir?

    Gebelikte şiddetli kusma ve bulantıya “Hyperemesis Gravidarum” denir.

    Gebelikte kusma ve bulantı doğal ve beklenen bir durum olsa da, şiddetli seyrediyorsa, gebeliğe bağlı bir rahatsızlık değil, gebeliğin ciddi bir hastalığı olarak tanımlanır. Ayırıcı olan, bu durumdaki anne adaylarının, bulantı ve kusma sebebiyle hiç gıda alamamaları, kilo kaybetmeleri ve vücut sıvı elektrolit dengeleri bozulduğu için hem kendi hem de bebeklerinin sağlığının tehlikeye girmesidir. Bulantı-kusma uzun süre devam ederse subakut tiamin (vitamin B1) eksikliğine bağlı Wernicke ensefalopatisi (nistagmus, ataksi ve demans) gelişebilir. Hatta şiddetli öğürme nedeniyle göz subluksasyonu gibi çok nadir bir komplikasyon bile tanımlanmıştır. Gebeliğin ilk haftaların da görülen bu durum iş gücü kaybına, hastanede yatarak tedavi ihtiyacına ve sağlık ekonomisin de yüksek maliyetlere neden olmaktadır.

    Gebelikte bulantı ve kusmanın; hormonal değişiklikler, genetik, gastrointestinal sistemde sorun, koku duyusu, psikolojik etmenler gibi birçok sebebi olabilir. Bununla birlikte bir diğer hipoteze göre, bulantı ve kusmaların gebe kadını ve embriyoyu korumaktadır.

 Hyperemesis Gravidarum Tanısı

    Gebelik sırasında görülen bulantı-kusmanın nedeni her zaman gebelik olmayabilir. Bu nedenle bulantı-kusma yakınmasıyla başvuran bir gebede diğer nedenlerde dikkate alınmalıdır. Gastroenterit, appendisit, intestinal obstrüksiyon, akut kolesistit, pankreatit, pnömoni, üst solunum yolu infeksiyonu, menenjit, akut piyelonefrit gibi hastalıklarda da bulantı-kusma sık görülen şikâyetler arasındadır.

    Gebelikteki bulantı-kusmanın özgün bir muayene bulgusu yoktur. Gebelikteki bulantı-kusmanın daha şiddetli formu olan hiperemesis gravidarum da ise asit-baz bozukluğu, elektrolit dengesizliği (özellikle de hipopotasemi), dehidratasyon, ketonüri ve %5’den fazla kilo kaybı görülür.

    Yukarıda adı geçen durumlardan sistemik fizik muayenenin normal olmasıyla ayrılır. Fizik muayenede batın muayenesinin normal olması, organomegali görülmemesi, ateş olmaması, ense sertliğinin olmaması, alt ve üst solunum yollarına ait bir infeksiyon bulgusunun olmaması, idrar yolu infeksiyonuna dair bir yakınma olmaması ve laboratuvar sonuçlarının normal olması bulantı-kusmanın gebeliğe bağlı olduğunu düşündürür.

 Hyperemesis Gravidarum Tedavisi

1. Elektrolit imbalansının, hipovolemi ve ketosisin İV. sıvılar ile düzeltilmesi, günlük alınan ve çıkarılan sıvının tespit edilmesi ve kilo takibi ile sıvı tedavisinin ayarlanması,
2. Kusmanın kontrol altına alınıp, dehidratasyon düzelinceye kadar ağız yolu ile beslenmenin kesilmesi,
3. Uzamış tedavilerde hastaya parenteral vitamin verilmesi,
4. İhtiyaç halinde antiemetik ilavesi,
5. Emosyonel destek sağlanması şeklindedir.

 Hyperemesis Gravidarumda Nasıl Beslenmeliyiz?

• Hafif ve kuru gıdalar yemeye çalışın,
• Günde 3 öğüne ilaveten ara öğünlerle 6 öğüne çıkın,
• Az ve sık yemeyi tercih edin,
• Sıvı alımınızı mutlaka artırın,
• Yemeklerden 1 saat sonra su içmeyi tercih edin,
• Dinlenmeli ve mümkün olduğu kadar stresten uzak durmaya çalışmalısınız,
• Evdeki düzen mide bulantısını azaltacak şekilde değişmeli (mesela mutfakta yemek ve kokular mide bulandırıyor ise salonda veya başka bir odada düzen kurabilirsiniz.)
• Sabah bulantıları için uyandıktan sonra tuzlu kraker, peksimet, kuru ekmek, bisküvi veya leblebi yiyebilirsiniz,
• Haşlama patates, lifli veya tahıllı ekmek, yumurta, peynir, makarna, yoğurt, pirinç pilavı yenilebilir,
• Kızartma, yağlı vb. yiyeceklerden mümkün olduğu kadar uzak durup, haşlama veya ızgara tercih etmelisiniz,
• Bulantıyı tetikleyen sigara, yemek, parfüm kokusu gibi faktörlerden uzak durmaya çalışın.

Yazar: Şanur Demir

Kaynakça:

Selim B, Süleyman Cansun D, Fatma Tuncay Ö, İsmail E, Oktay K, Ahmet Barış G. Kadın Hastalıkları ve Doğum AD, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, ADANA. Türkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2008;18(2):106-16

Zeller J, Murray SB, Fisher J. Spontaneous globe subluxation in a patient with hypere-mesis gravidarum: a case report and review of the literature. J Emerg Med 2007; 32:285- 7.

Depue RH, Bernstein L, Ross RK, Judd HL. Hyperemesis gravidarum in relation to estradiol levels, pregnancy outcome, and other maternal factors: a seroepidemiologic study. Am J Obstet Gynecol 1987; 156:1137-41.

Eliakim R, Abulafia O, Sherer DM: Hyperemesis gravidarum: a current review. Am J Perinatol 2000;17:207-18.