Hangi soruya cevap arıyorsun?
İştah Nedir? Nelerden Etkilenir?
İştah yiyeceklere karşı duyulan istektir. Besinlerin görünümünden, kokusundan ve daha önceki tadımlardan etkilenmektedir. İştahsızlık ise, yiyecek alımının azalmasıdır.
Her yaş grubunda görülmekle beraber, en sık rastlanılan yaş aralığı 1-6 yaş arasıdır. İştahsızlığın bir çok faktörü olabilir, hastalık da bunlardan birisidir. İştahsızlığın nedeni belirlenmeli ve buna göre bir uzmana danışılarak tedavi yöntemi belirlenmelidir.
İştahsızlığın Nedeni Ne Olabilir?
- Konjenital kalp hastalıkları, nörolojik problemler, kronik enfeksiyonlar, gastroözefajiyal reflü, malabsorbsiyon, kistik fibrozis gibi hastalıklar iştahsızlıkta fiziksel nedenler etkili olabilir.
- Endokrinolojik bozukluklar; endokrin sistem iştah kontrolü ile yakından ilişkilidir. Bazı hormonlar iştahın düzenlenmesinde rol almaktadır. Örneğin; mideden salgılanan Ghrelin hormonu iştahı arttırır. Nesfatin-1 yine besin alımında etkili olan, tokluk molekülüdür.
- Bağırsak parazitleri ve gastrointestinal sistem rahatsızlıkları; anoreksiya, malabsorpsiyon, kilo kaybı, malnütrisyon ve anemi ile sıklıkla ilişkilendirilmektedir. Ve bu nedenler yine iştahsızlığa neden olan durumlardır.
- Disfaji (yutma güçlüğü)
- Gelişimsel gerilik
- Psikolojik nedenler
- Vitamin ve mineral eksiklikleri; Demir eksikliği, iştah düzenleyici hormonlar ile etkileşim içesinde olduğundan, iştahsızlık gelişebilir. Çinko eksikliğinde de iştahsızlık görülebilmektedir.
Çocuklarda İştahsızlık Durumunda Ne Yapılmalı?
İlk adım beslenme öyküsü ve aileden bilgi alınmalı, mümkünse gözlem yapılmalıdır.
İştahsızlığa neden olan hastalık veya malnütrisyon varlığının tespiti için yapılan fiziksel muayene ve vücut ağırlığı, boy ve baş çevresi gibi antropometrik ölçümleri alınmalıdır.
İştahsızlık, yemek seçme ve beslenme korkusu gibi durumlar birbirinden ayrılmalıdır.
İştahsızlık hastalığa bağlı ise buna göre tedavi ve beslenme planı belirlenmelidir.
Hastalığa bağlı bir neden yoksa çocuğun büyüme ve gelişme durumuna, karakteristik özelliklerine ve iştahsızlık sınıflanmasına göre çeşitli beslenme önerilerinde bulunulabilir.
Yemeyi teşvik edici besinler önerilebilir.
Ana ve ara öğün sayıları 5 öğün olmalı ve öğün aralarında su dışında herhangi bir sıvı verilmemelidir.
Aile yemek için belli zaman ve düzen oluşturarak çocuğa örnek olmalıdır ve yemek konusunda belli sınırlar oluşturmalıdır.
Çocuğun sevdiği bir kişi tarafından beslenmesi, çocuğu yemeye teşvik edebilir.
Yemekler çocuğu zorlamadan sunulmalıdır.
Yiyecekler dikkat çekici olmalı, örneğin yemeğe çocuğun sevdiği şekiller verilebilir, hazırlık aşamasında çocuk dahil edilebilir.
Sebze sevmeyen çocuklar için, sebzeler çeşitli soslarla sunulabilir.
Yüksek derecede yemek seçiciliği olan çocuklar için, terapistler ile işbirliği yapılabilir.
Özellikle yüksek derecede yemek seçiciliği olan çocuklarda güven oluşturulmalı ve besin çeşitliliği arttırılmalıdır. Bu aşamada birbiri yerine geçen besinler kullanılabilir.
Beslenme korkusuna (food neofobi) sahip olan çocuklarda, korkuya neden olan besin araştırılmalıdır.
Ayrıca beslenme ortamı, beslenme ekipmanı (tabak, çatal, bardak vb.) değiştirilebilir.
Diyetisyen Çağla Mangaloğlu
Kaynak
Kadriye Toprak, Gülhan Samur, İştahsız Çocuk, Güncel Pediatri, JCP2019;17(2):314-324
