Hangi soruya cevap arıyorsun?
Kına Kına Bitkisi Nedir?
Özellikle Tropikal bölgelerde yetişen Cinchona officinalis halk arasında diğer ismiyle kınakına bitkisi kinin elde edilmesinde kullanılan doğal bir ağacın kabuk kısmıdır. İçerisinde kinin, kinidin, kinşonidin, kinşonin, singol ve kupreol maddelerini barındırmaktadır. Boyu 5-20 metreyi bulan bu ağaç sıtmanın tedavisi ve sıtmadan korunmak için kullanılan bir ateş düşürücüdür. Tadı acıdır.
Cinchona bitkisi kullanımı 16. yüzyıldan önceki kayıtlarda mevcut olmakla birlikte geçmişte birçok hastalıkların tedavisinde özellikle en yaygın ölüm nedenlerinden biri olan sıtma (malarya) hastalığının tedavisi için kullanılmıştır. Anayurdu Peru ve Bolivya olan kınakına bitkisi Güney Hindistan, Kamerun, Kolombiya, Kongo ve Seylan gibi tropikal ülkelerde yetiştirilir.
1742 yılında Botanikçi Karl von Linne, Kına Kına ağacını isimlendirirken Cinchona adını vermişti. “Kınakına” adı ise bitkiye Aztek dilinde verilen isimdi. Yerli dilde bir kelimenin tekrarlanması onun tıbbi etkileri olduğu anlamınaydı.
Anahtar Kelimeler: Anemi, ateş düşürücü, kabızlık, kan yapıcı, kınakına, kinin, iştahsızlık, sıtma, taşikardi, tifo.
Kınakına Bitkisi Niçin Bu Kadar Önemlidir?
- Kan yapıcıdır.
- İştahsızlık, sindirim bozukluklarından; şişkinlik ve hazımsızlığa karşı kullanılır.
- İştah açıcı olduğundan kilo alımına yardımcıdır.
- Dermansızlık ve halsizlik gibi durumlarda vücudu kuvvetlendirici ve dinçleştirici özelliği bulunmaktadır.
- İçerisinde bulunan kinin sayesinde ateş düşürücü özelliği bulunmaktadır.
- Tifo (yüksek ateş, ishal ve kusmaya yol açan enfeksiyonel bir hastalık) hastalığında fayda sağlar.
- Sıtma, nevralji, grip, bulaşıcı hastalıklarda da faydalıdır.
- Kalp ağrıları, taşikardiye (kalp çarpıntısı) iyi gelir.
- Kabızlığı giderir.
Günlük Kınakına Bitkisini Ne Kadar Tüketmeliyiz?
Fazla tüketimiyle birlikte şiddetli baş ağrısı, karın ağrısı, görme bozuklukları, körlük ve kulaklarda çınlama, felç gibi rahatsızlıklar ile karakterize “cinchonism” olarak bilinen kimyasal bir bozukluğa neden olabilir. Kinidin ve ilgili alkaloidlerin gastrointestinal sistemden emildiği bildirilmektedir ve tek bir 2-8 g oral doz kinidin bir yetişkin için ölümcül olabilir. Fetal ve abortif etkiler nedeniyle hamilelik sırasında kinin kullanımı önerilmez.
Kınakına Bitkisi Çayı
Kınakına kabuğu ince ince kıyılarak 1 g demliğe konur ve üzerine 300-500 ml kaynar su ilave edilir ve 15-20 dk. demlenmesi beklenilir. Sonra süzülerek içilir. Günde toplam olarak en fazla 3 g kınakına kabuğu veya tozundan çay yapılabilir. Yani 3 defa 1 g kullanılabilir, zira fazlası zararlıdır.
Kınakına Şurubu
Malzemeler
- Yarım kilo çekirdekli siyah kuru üzüm
- 20 gr kınakına kabuğu (2 küçük parça)
- 5 bardak su
Şekerli istenildiği takdirde kaynarken bir miktar şeker veya bardağınıza 1 tatlı kaşığı bal koyabilirsiniz.
Yapılışı Kuru üzüm, iyice yıkandıktan sonra demir havanda çekirdekleri kırılıncaya kadar dövülür. Sonra 5 bardak suyun içine konulur. 20 gram kınakına kabuğu üzerine ilave edilerek yavaş ateşte kaynatılır. Kaynatma işlemini, su yaklaşık 4 bardak kalıncaya kadar devam edilir. Kapağını kapalı tutarak soğumaya bırakılır. İçinden kınakına parçalarını çıkarabilir, dilerseniz mutfak robotu ile çekirdekleri iyice ezilene kadar çekilebilirsiniz. Kınakına şerbeti, soğuduktan sonra ince bir tülbentten süzülerek bir şişeye konur ve buzdolabında saklanır. Kıvamını isterseniz su ile açabilirsiniz. Her gün sabah ve akşam yemek aralarında çocuklara yarımşar kahve fincanı, büyüklere ise birer kahve fincanı içirilebilir.
Şeyma Nur Güllü
Kaynakça
Junior, W.S., Cruz, M.P., Santos, L.L., & Medeiros, M.F. (2012). Use and importance of quina (Cinchona spp.) and ipeca (Carapichea ipecacuanha (Brot.) L. Andersson): Plants for medicinal use from the 16th century to the present.
POYRAZ, M, MAT, A. "Mucize Kabuk Kınakına ve Osmanlı Döneminde Sıtma". Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi (2014): 60-60
P. Prabhakaran Nair, “4: Cinchona (Cinchona sp.)”. The Agronomy and Economy of Important Tree Crops of the Developing World 2010 Pages 111-129
